View article

Psikolojinin farkli altalanlarinda değişik konu başliklarinda yapilan çalişmalarda kişilik sifatlari uyaran olarak kullanilagelmiştir. Bu tür çalişmalarda sözcüklerin beğenirlik normlarinin bilinmesi, olasi kariştirici etkileri kontrol altina almak için önemlidir. Ancak, ilgili alanyazinda Türkçe kişilik sifatlarinin beğenirlik normlarini içeren böylesi bir veritabani yoktur. Bu çalişmanin amaci bu eksiği giderecek bir veritabani oluşturmaktir. Ardişik dört çalişmada, öncelikle Türkçe kişilik sifatlarini içeren bir sözcük havuzu oluşturulmuştur. Ardindan, bu ilk listedeki sifatlarin anlamlilik düzeyleri incelenmiş ve 359 kişilik sifatini içeren nihai liste hazirlanmiştir. Bu liste bir üniversite öğrencisi örneklemine sunularak her bir sifat için beğenirlik ölçümleri alinmiştir. Son olarak, farkli bir üniversite öğrencisi örnekleminde test-tekrar test güvenirlik katsayilari hesaplanmiştir. Buna ek olarak, beğenirlik ölçümlerinin geçerliğini sinamak için iki denence geliştirilmiştir. Birinci denenceyi destekler şekilde havuzdaki kişilik sifatlarinin Türkçe’deki kullanim sikliği ile çalişmada ölçülen beğenirlik puanlari arasinda pozitif korelasyon gözlenmiştir. Ayrica, ikinci denencede önerildiği üzere, olumsuz kişilik sifatlarinin düşük beğenirlik değerlendirmelerinin, olumlu kişilik sifatlarinin yüksek beğenirlik değerlendirmelerinden daha güçlü olduğu da etki büyüklüğü ölçümleriyle tespit edilmiştir. Çalişmanin sinirliliklari göz önünde bulundurularak, oluşturulan veritabaninin Türkiye’de yapilacak benlik kavrami, kalipyargilar, prototipler, izlenim oluşturma ve bellek süreçleri gibi çeşitli başliklardaki çalişmalara yöntemsel bir kaynak olacaği düşünülmektedir.